Het Masterplan primair onderwijs (PO) en (V)SO is in de afrondende fase. Net als voorgaande jaren staat de voortgang van de onderwijshuisvestingsprojecten beschreven in de Voortgangsrapportage Masterplannen. Mede dankzij de versnellingsaanpak is de geplande realisatie gehaald.

In Leidsche Rijn heeft Mavo 10 haar deuren geopend. We hebben een geschikte locatie gevonden voor een permanente vestiging van het Orthopedagogisch en Didactisch Centrum (OPDC) aan de Van Lieflandlaan en zijn gestart met de voorbereiding van de bouw. Daarnaast zijn de voorbereidingen voor een permanente locatie voor de internationale school gestart.

Ook in Leidsche Rijn Centrum is gestart met de bouwvoorbereiding van een nieuwe basisschool. Hierin krijgen basisschool Onder de Bogen en de Eben Haezerschool een plek. We zijn ook gestart met de voorbereidingen voor de bouw van een nieuwe VMBO-school in Leidsche Rijn/Vleuterweide. De beoogde doelstelling voor projecten in Leidsche Rijn (29) is inclusief scholen in de nieuwe wijken. Aangezien scholenbouw gelijke tred houdt met de voortgang van de woningbouw, is deze doelstelling nog niet behaald. Het beoogde aantal zal naar verwachting de komende jaren ruimschoots gehaald worden.

In september 2015 heeft de gemeenteraad ingestemd met het vervolg op de Masterplannen, het Meerjarenperspectief Onderwijshuisvesting (MPOHV). Met dit plan hebben we opnieuw invulling gegeven aan onze wettelijke taken ten aanzien van onderwijshuisvesting voor primair, voortgezet en speciaal onderwijs voor de komende tien jaar. Door de onderwijshuisvestingsbehoefte in een meerjarenperspectief te plaatsen kunnen we tijdig voorzien in voldoende en kwalitatief goede onderwijsvoorzieningen.

Voor het PO is de voorziene groei van het aantal leerlingen vertaald naar wijkniveau en vertaald naar de onderwijshuisvestingsbehoefte. Daarbij gaan we conform het gemeentelijke beleid ten aanzien van spreiding en diversiteit uit van het principe ‘elk kind uit de wijk kan in de wijk naar school’. Voor het voorzieningenaanbod zijn we uitgegaan van een aanbod van tenminste drie denominaties per wijk, waarvan tenminste één openbare school.

Ook voor het SO en (V)SO is een uitbreidingsbehoefte voorzien, waarbij naast de bestaande capaciteit, diversiteit en locatiespreiding ook het regionale bereik van de voorzieningen en de invloed van beleid en wetswijzigingen op de regionale leerlingenstromen zijn meegenomen.

Voor het VO wordt samen met de schoolbesturen een uitvoeringsprogramma uitgewerkt, gericht op het faciliteren van de voorziene groei. Dit kan door uitbreiding van verschillende scholen en/of bouw van een nieuwe school.

De scholen voor het primair onderwijs zijn vanaf 1 januari 2015 verantwoordelijk voor het uitvoeren van zowel het binnen- als het buitenonderhoud. De middelen hiervoor ontvangen zij rechtstreeks van het Rijk.
Voor het binnenmilieu zijn de plannen voor de tranche 2015 voor Kees Valkensteinschool en het Christelijk gymnasium uitgevoerd. De volgende tranche wordt samen met de schoolbesturen voorbereid.

Door de inzet van leerlingenvervoer waren kinderen in staat het onderwijs van hun keuze en/of het juiste niveau te volgen, ook wanneer dat niet in de buurt was. De regeling leerlingenvervoer is gebruikt voor het vergoeden van de vervoerskosten van leerlingen die niet zelf van en naar school konden, bijvoorbeeld leerlingen in het speciaal onderwijs.

In 2015 is er een nieuwe verordening leerlingenvervoer vastgesteld. Vanaf 2016 worden alle gebruikers beoordeeld conform deze verordening; 2015 was een overgangsjaar. De kern van de nieuwe verordening is dat het aansluit bij de transities jeugd: maatwerk en zelfstandigheid van leerling en ouders staan centraal. Na een Europese aanbesteding is er in 2015 een nieuwe vervoerder gecontracteerd voor leerlingenvervoer. Bij de gunning is meer gewicht toegekend aan kwaliteit van de dienstverlening. Zozeer zelfs dat kwaliteit doorslaggevend was en niet de prijs.

Bij leerlingenvervoer werken we nauw samen een ouder-klankbordgroep om de kwaliteit van het leerlingenvervoer te monitoren en indien nodig te verbeteren. Zij zullen ook ingeschakeld worden voor het vormgeven van nieuwe producten zoals het stimuleren van zelfstandig reizen.

Onderwijs vormt de basis voor de ontwikkeling en ontplooiing van kinderen. In de leeftijd van 0 tot 12 jaar spelen opvang, voorschoolse educatie en primair onderwijs een belangrijke rol om talenten van leerlingen te ontwikkelen. We hebben leerlingen zoveel mogelijk bagage meegegeven om hun kansen op een betekenisvolle toekomst te vergroten.

We hebben onze inzet geclusterd aan de hand van de thema's cognitie, zorg en talentontwikkeling.

Cognitie
Het bestuursakkoord met het Rijk over versterken en extra inzet op voor- en vroegschoolse educatie (VVE) en leertijdverlenging is verlengd tot 2017. De prestatieafspraken zijn hetzelfde gebleven. Van belang daarin is de kwaliteit van VVE. In dit kader heeft 95% van de pedagogisch medewerkers en onderwijsassistenten inmiddels het 3F taalniveau. Daarnaast zijn veel pedagogisch medewerkers opgeschoold naar HBO, waardoor er nu 85 fte werkzaam zijn. Daarmee is op voorschoolse educatie nu altijd een duo van mbo en hbo opgeleide pedagogisch medewerkers werkzaam. Ruim 1.000 professionals die met jonge kinderen werken, hebben hun kennis en vaardigheden ontwikkeld door deelname aan masterclasses en lerende netwerken (zie ook www.nuvoorlaterutrecht.nl). Tot slot zijn in 2015 de afspraken tussen VVE partners over partnerschap met ouders, doorgaande lijn VVE en monitoring VVE opnieuw vastgesteld. Dit is van belang omdat de Inspectie van het onderwijs dit in 2013 als verbeterpunt aangegeven heeft. De inspectie is in 2015 begonnen met het uitvoeren van een eindmeting op de kwaliteit van de voor- en vroegschoolse educatie. Resultaten volgen in 2016.

In 2015 hebben we een sluitende aanpak gerealiseerd rond indicering en toeleiding naar voor- en vroegschoolse educatie, waardoor we nu alle voor VVE in aanmerking komende peuters in beeld hebben. Ook in 2015 is weer ingezet op het tijdig beschikbaar hebben van voldoende VVE plaatsen, met als resultaat 1.721 plaatsen, ruim boven de doelstelling van 1.450.

We hebben de inzet op leertijduitbreiding voortgezet. Zo is het aantal schakelklassen uitgebreid: het in het bestuursakkoord afgesproken bereik van 4.640 leerlingen is ruimschoots gehaald. De uitbreiding van de brede school academies naar 7 (in West) is wel gerealiseerd, maar wordt weer afgebouwd naar 6, omdat er voor 1 nieuwe locatie onvoldoende doelgroep leerlingen bleken te komen. Met de overige 6 brede school academies is er voldoende aanbod voor de aanwezige vraag.

De verkeerstuin is gestopt. De kavel is met ingang van 2016 overgedragen aan de gemeentelijke vastgoedorganisatie. Er wordt gezocht naar een nieuwe bestemming hiervoor.

Zorg
In het kader van passend onderwijs is geïnvesteerd in verdere aansluiting van de zorgstructuren tussen onderwijs, leerlingzaken en buurtteams. Hiermee bereiken we vroegtijdige signalering van de ondersteuningsbehoefte van kinderen (en ouders) en passende begeleiding op kinderopvang, VVE en/of thuis. Ook is hiermee warme overdacht mogelijk van kind naar basisschool. Daarnaast is gewerkt aan het verder vormgeven van de samenwerking tussen het speciaal (basis) onderwijs en het buurtteam gericht op vroegtijdige en optimale ondersteuning van leerlingen (en ouders) thuis en op school. Met het Samenwerkingsverband Utrecht PO is gewerkt aan gecombineerde trajecten van zorg en (speciaal)onderwijs, gericht op passende ondersteuning en voorkomen van thuiszitten. De ondersteuning van individuele leerlingbegeleiding en de projecten Kleuter Extra en het Zorgplatform zijn gecontinueerd. Vanuit school en veiligheid is de inzet van conciërges voortgezet en er is een bijdrage geleverd aan het vormgeven en uitvoeren van het traject ‘ Utrecht zijn we samen'.

Talentontwikkeling
We hebben de inzet in de Brede Scholen in de stad voortgezet. Er is één nieuwe brede school gestart, 'De Kleine Dichter', waarmee het bereik iets boven de 11.000 leerlingen ligt. Bij de Brede Scholen vindt een inhoudelijke verbinding plaats op binnen- en buitenschools leren waarbij partners in de Brede School dezelfde pedagogische uitgangspunten hanteren. De vreedzame school/vreedzame wijk speelt hierbij een belangrijke rol. In 2015 is de website www.bredeschoolutrecht.nl vernieuwd. De inzet op talentontwikkeling is ingevuld met activiteiten gericht op sport, cultuur en techniek en gerealiseerd door de inzet van combinatiefunctionarissen. Hierbinnen is onder andere de talentencarrousel in Overvecht gefinancierd. Rondom de Tour is er vanuit onderwijs ook bijgedragen aan het Tour-de-France activatieprogramma.

In 2015 hebben 90 scholen een aanvraag ingediend voor cultuureducatie. Dit is tweederde van de scholen, conform de afspraken die gemaakt zijn bij de transitie cultuureducatie. Het coördinatiepunt grootschalige projecten bemiddelt tussen scholen en een aantal culturele instellingen. De website voor matching tussen vraag en aanbod bleek niet rendabel en is door de beheerder per januari 2016 weer stopgezet. We gaan in 2016 een alternatief onderzoeken. Het Utrecht Centrum voor de Kunsten (UCK) heeft in 2015 weer aanbod verzorgd voor amateurkunsteducatie. Eind 2015 heeft een externe commissie de plannen en de situatie van het UCK getoetst om te beoordelen of zij een voldoende financiële en inhoudelijk uitgangspositie bieden voor de komende jaren. Op basis van dit oordeel heeft het UCK een extra financiële impuls ontvangen.

Onderwijs en werk vormen de basis voor de ontwikkeling en ontplooiing van ieder mens. In de leeftijd van 12 tot 23 jaar speelt het voortgezet en middelbaar beroepsonderwijs een belangrijke rol in het behalen van een startkwalificatie en het maken van een goede start op de arbeidsmarkt.

In het kader van de Utrechtse Onderwijsimpuls hebben 15 scholen in 2015 financiering aangevraagd. De aanvragen waren afkomstig van een breed palet van scholen, van vmbo tot gymnasium. De gefinancierde activiteiten richten zich op competenties en vaardigheden voor de toekomst, op differentiatie, op professionalisering en op samenwerking met bedrijven, (maatschappelijke) organisaties en omgeving. Deze thema's zijn beschreven in het beleidskader en de beleidsregel Utrechtse Onderwijsimpuls voor kwaliteit en excellentie, die medio 2015 zijn vastgesteld.

De activiteiten binnen het convenant voortijdig schoolverlaten, zoals ondersteuning bij loopbaanbeleid, heroriëntatieprogramma's in het mbo, zijn met een jaar verlengd. Na dit jaar wordt dit ondergebracht in staand beleid van het rijk. Besluitvorming over de precieze invulling volgt in 2016.

Cognitie
Er is in 2015 in samenwerking met de schoolbesturen een onderzoek uitgevoerd naar alternatieven voor loting in de POVO procedure bij de plaatsing van leerlingen in het VO. De conclusie van het onderzoek is dat in de huidige situatie loting het beste alternatief is, omdat hierbij de meeste leerlingen op de school van hun eerste keuze komen. De loting blijft bestaan. De procedure is echter in het afgelopen jaar wel verder geoptimaliseerd, mede op basis van input van betrokken ouders. Zo is er nu sprake van een centrale loting, meer transparantie door aanwezigheid van gemeente en ouderpool bij de loting en vernieuwde en verbeterde communicatie richting scholen en ouders (onder meer met een kort filmpje).

Onze werkwijze voor overgang van voortgezet onderwijs naar het MBO, 'De Overstap', is succesvol geweest. Maar liefst 98% van alle leerlingen van het VO is ingeschreven bij het MBO. Daarnaast zien we ook het aantal uitvallers in het VO dalen. De Utrechtse werkwijze wordt landelijk als voorbeeld gezien.

Zorg
Met het samenwerkingsverband Sterk VO en het buurtteam is een sluitende zorgstructuur gerealiseerd in het voortgezet onderwijs. Ook is gewerkt aan het vormgeven van de samenwerking tussen het speciaal voortgezet onderwijs en het buurtteam gericht op tijdige en laagdrempelige ondersteuning van leerlingen (en hun ouders) en het voorkomen van thuiszitten. Onze bijdrage aan de Utrechtse school en individuele leerlingbegeleiding hebben we gecontinueerd. Vanuit de School Werkt! Agenda is verder gewerkt aan de afstemming tussen zorg, leerlingzaken in en om de MBO’s. De pilot MBO Jeugdteam is uitgebreid en voortgezet, waardoor jeugdhulpverlening snel en dichtbij aanwezig is en voortijdig schoolverlaten voorkomen wordt. Gezien onze regiofunctie en de inzet van het jeugdteam zijn we nog in gesprek met de regiogemeenten over structurele voortzetting. Besluitvorming hierover vindt plaats in 2016.

Talentontwikkeling en schoolloopbaan
We hebben de inzet in Brede Scholen gecontinueerd. Daar worden activiteiten georganiseerd op het gebied van talentontwikkeling, in aansluiting op het profiel van de school en met brede persoonlijke talentontwikkeling van de leerlingen als uitgangspunt. Eind 2015 waren 10 VO scholen aangemerkt als Brede School. Op een aantal Brede VMBO scholen worden combinatiefuncties ingezet. In 2015 is er verder extra ingezet op jongerenwerk door hen meer uren in te zetten op scholen, waar ze pauze-activiteiten begeleiden of activiteiten ondernemen met specifieke groepen. Zij vervullen ook een signaleringsfunctie.

We hebben een regisserende rol vervuld ten aanzien van de ontwikkeling van een dekkend MBO entree-aanbod. Met de Entree XL opleidingen is er een aanbod voor jongeren die extra hulp en begeleiding of extra tijd nodig hebben. Een goede overgang van onderwijs naar werk is vormgegeven samen met het onderwijs en de gemeenten (aansluiting met Werk & Inkomen, Leerlingzaken en WMO) in sluitende regionale afspraken en werkwijzen. In samenwerking met Werk en Inkomen worden instrumenten ingezet om jongeren hierin te begeleiden. Tot slotte is er binnen het actieplan jeugdwerkeloosheid, in samenwerking met het onderwijsveld, aandacht voor het begeleiden van jongeren naar werk (een opleiding in combinatie met een leerbaan, regulier werk en de begeleiding daar naartoe).

Vrije en laagdrempelige toegang tot bronnen van kennis en cultuur helpt burgers zich bewust, kritisch en actief te kunnen bewegen in de maatschappij. Daarom hebben we ook in 2015 weer ingezet op het laagdrempelig, bereikbaar, toegankelijk en aantrekkelijk houden van de bibliotheek.

Hoewel het een landelijke trend is dat het aantal leners van bibliotheken niet toeneemt, is het aantal leners in Utrecht afgelopen jaar wél gestegen, namelijk met 4,7%. De grootste stijging is te zien bij jongeren (+5,6%) en ouderen (+4,6%). De opening van het nieuwe filiaal Kanaleneiland heeft hier positief aan bijgedragen. Het aantal bezoekers van de website vertoonde een lichte daling. Vermoedelijk komt dit door een daling in het aantal online gemaakte reserveringen. Ook het aantal bezoeken aan de bibliotheek is licht gedaald. Mogelijk is dit te verklaren doordat het aantal uitleningen per bezoek groter was. Een nadere analyse en duiding van de cijfers zal te vinden zijn in het jaarverslag van de bibliotheek dat in april 2016 verschijnt.

De functie van de bibliotheek is verbreed ten opzichte van voorheen. Dit zien we terug in het aantal activiteiten. Dit aantal is gestegen met 46% ten opzichte van 2014, naar 1.386, waarmee de doelstelling ruimschoots is behaald. Hierbinnen vallen ook de bezoeken van scholen, die zoals was beoogd, zijn toegenomen. Activiteiten voor taalgroepen zijn in 2015 voor het eerst opgenomen. Tot slot was er een breed aanbod van activiteiten gericht op de verbetering van digitale vaardigheden, waaronder een beginnerscursus computers.

Het aantal culturele, informatieve en educatieve dagdelen is zeer sterk gestegen in alle vestigingen van de bibliotheek. Realisatie ligt ver boven het begrote aantal. Dit komt enerzijds omdat de bibliotheek een hogere doelstelling voor zichzelf had gesteld (250). Anderzijds omdat ze hier met de nieuwe visie om een meer programmerende bibliotheek te worden, met succes sterk op hebben gestuurd. Het aantal deelnemers en bezoekers hiervan vertoont ook een stijgende lijn. In 2015 was de bibliotheek ook actief op sociale media, als facebook, twitter en instagram om met gebruikers te communiceren.

In samenwerking met de gemeente heeft de bibliotheek in 2015 gezocht naar passende huisvesting voor haar centrale vestiging. Ze heeft uiteindelijke gekozen voor de locatie op de Neude. Verder is in 2015 de nieuwe visie van de bibliotheek 'Utrecht maakt kennis met de bibliotheek van de 21e eeuw' door het college van B en W vastgesteld.